So after we left Peru (which we loved for the amazing scenery and the food, but did not like so much for the people (especially the policemen), traffic in Lima and the rain) we have been in Bolivia for two weeks, a beautiful country full of extreme experiences.
The first experience was the drive along lake Titicaca, which was even more beautiful than in Peru and included a nice water crossing in a wooden raft-like thing with a small outboard engine. They proudly called it a ferry.
Second was La Paz, at 3800 meters the highest capital in the world, and a city with a nice atmosphere and a very interesting coca museum.
So now we know that for making ¼ kg of pure cocaine you need 1 kg of cocaine base (‘crack’), for which you need 386 kg of coca-leaves. As a reference: a sandwich bag full of leaves is about 25 grams.
After La Paz, we started to make our way down to Potosí. On our way, we ran again into a strike/roadblock, which meant we had to make a little detour through the fields around the roadblock. No problem as long as it doesn’t rain. Unfortunately the huge downpour just half an hour earlier
had turned the track into a kilometres long slippery mud pool, so it took us 3 hours of driving and after that half an hour of clearing the wheels from the mud.
On this part of our travel we suddenly met a lot of other motortravellers. We were already travelling with Jan Gerben on the 1943 Harley for a couple of weeks, but with Dylan and Fiona from Australia / the UK and Chris and August from the USA, we were at one point even up to a group of seven people on six motorbikes. It is funny to see how everybody has his own way of travelling, from extremely planned and organized to ‘whatever happens’, but how much fun it is to drive all together for some time, in spite of all the differences.
In Potosí (at 4000 meters) we visited an operational silver/tin/lead mine
and processing plant.
I think that in half of the world, just visiting the mine would not be allowed because of the dangers and unhealthy situation, not to mention working there 10 hours a day for 6 days a week for 30 years. We visited in the morning, when there are less explosions (of dynamite) and the air is cleaner so you an actually see something, and breath. And even then the breathing was extremely tough, and after just 1½ hour of being underground my voice was gone for a day. The habit is to bring some presents for the miners, like soft drinks, coca leaves (which they chew the whole day) and dynamite (just €2,- for a stick).
The ‘alcool potable’ (drinkable alcohol, 96%), also for sale at the miners market, is not advised as a present, as it makes things even more risky. Already now every year 25 people die of accidents in the mine (cave-ins, explosions, poisonous gasses, etc), which is ½% of the total of 5000 people working in the mines. This does not include people dying outside the mine from the long-term effects of working in the mines (like lung diseases), a figure which probably is much, much higher.
The bizarre ending of the excursion was blowing up two sticks of dynamite, just for fun (which it was). From the sticks of dynamite, a fuse, some other explosive material (for extra effect) and a plastic bag, a nice round bomb was made which, except for the colour, looked exactly like the ones in the Donald Duck.
After that it was lighted, we could take pictures with the bomb (yes, in this sequence)
and then the bomb was put in a waterhole some 100 meters away and we waited for the explosion
After Potosí we went to Uyuni, the starting point for a 4 day off-road trip to the Salar de Uyuni (Uyuni salt flats), Laguna Colorado (coloured lake), geysers, aguas calientes (hot springs) and Laguna Verde (again a green lake) and then into Chile. All this is at an altitude between 3500 and 5000 meters, and we did this trip with Jan Gerben on the 1943 Harley and Fiona and Dylan on a Kawasaki KLR.
The first day we spent driving in the Salar, which is about 200 by 150 kilometres. Extremely weird and extremely beautiful!!
And impossible to comprehend that once this salt flat, now at 3600 meters altitude, was part of the sea, and that this is why the islands in it are made of corals.
After spending the night in a Salt Hotel (yes, a hotel where the walls, tables and beds are made from salt)
we started to make our way south. And this really was a tough trip, as the promised ‘good’ dirt roads turned out to be mainly sand and corrugation (and although I fell only twice, without any physical damage and only minor damage to the bike, by now I know for sure that sand will never be my friend),
and the environment up there is beautiful, but with its altitude, the strong sun and wind, and the lack of water and vegetation simply a hostile environment for human beings.
As we were going much slower than expected, the first night we camped out at 3700 meters in a beautiful canyon with a small creek (so much for our plan to start camping only when we got down to nicer temperatures….).
The second day things turned even worse, as at the end of the day the Harley didn’t make it up a steep and extremely stony road. Not really surprising, as the bike rolled out the factory with only 20 horsepower, which means that after 66 years and at an altitude of 5000 meters probably only 5 of them are left…. As pulling was too much for our bikes and pushing impossible for us, this forced the four of us to spend the night along the road at 4700 meters altitude in the shelter of a mud wall, and for Jan Gerben 4 kilometres back and a little bit lower. We felt really bad about him having to return as we had come this far, but there was nothing we could do, except to make sure he had enough food, water and petrol. However, two hours later we saw a car coming up the mountain in the dark, really slow and with the alarm lights on, pulling Jan Gerben! The Bolivian tourists in the car had decided to pull him up, as apparently we were camping along a road which is used a lot at night for transporting illegal people and goods, and that for one person it is too dangerous to camp there, but that as a group we should probably be fine…. That was a little more information than I needed, thank you….
During the night the alpaca blanket we bought in Otavalo, Ecuador, kept us perfectly warm, and because of that apparently is made of real alpaca wool. Only the next morning we realized how cold it was when not only all water turned out to be frozen, but also the coffee filter froze solid within two minutes after using it……. This blanket is magical!!
In the morning we pushed Jan Gerben a couple of times to get him over the pass which was by then only a couple of hundred metres away, but after that he managed to cruise up every single hill on his own, even up to the customs office at factory premises a hundred kilometres before the border at a shocking 5020 metres altitude. On this day we saw Laguna Colorado, we smelled the geysers, we saw the aguas calientes and passed the Laguna Verde,
but by then our main target was to reach the border before closing, and to get down 3000 metres to the first village in Chile, as we didn’t fancy spending another night in the cold, windy and hostile environment. And exactly on time we made it to the most desolate border post I‘ve ever seen (one office + one house on a windy pass with the nearest people 30 kilometres away)
wondering what the poor guy did wrong to deserve this job. And after that we drove down, down, down until we reached the village of San Pedro de Atacama. And the shock was great to see only really fancy bars and restaurants (the fanciest we’ve seen during the whole trip), Wifi-zones in every bar, toilets with both toilet lid and spare toilet roll having a cover made of cloth and lace, but also with ridiculously high prices ($4, - for a beer and $5,- per kg for laundry). But the steak and wine that evening tasted better than ever!!!
***
Na Peru, een land waarvan we niet goed weten wat we ervan moeten vinden (een prachtig land voor zijn landschappen, bezienswaardigheden en het eten, maar minder leuk vanwege de mensen (vooral de politie), het verkeer in Lima en de regen), zijn we twee weken in Bolivia geweest, een prachtig land met erg vriendelijke mensen en vol extreme ervaringen.
De eerste ervaring was de tocht langs het Titicaca-meer, wat nog vele malen mooier was dan aan de Peruaanse kant, en waar we een oversteek over het water hebben gemaakt in een soort drijvende bak met een klein buitenboordmotortje, een geheel wat ze trots een veerboot noemden.
Daarna kwam La Paz, met 3800 meter de hoogste hoofdstad ter wereld, en een stad met een aangename sfeer en een interessant coca-museum.
Zo weten we nu dat je voor het maken van een ¼ kilo zuivere cocaine, 1 kilo cocaine-base (ook wel ‘crack’ geheten) nodig hebt, en dat je daarvoor 386 kilo cocabladeren nodig hebt. Ter vergelijk: een boterhamzakje vol cocabladeren weegt ongeveer 25 gram.
Na La Paz zijn we op weg gegaan naar Potosí. Onderweg kwamen we wederom in een staking/wegversperring terecht, zodat we een klein ommetje door het veld moesten maken. Geen probleem zolang het niet regent. Helaas had een enorme regenbui een half uur eerder
het spoor veranderd in een kilometers-lange glibberige modderpoel, zodat we 3 uur nodig hadden om er doorheen te komen en daarna een half uur om de modderklonten uit de wielkasten en achterbrug te verwijderen.
Op dit deel van de reis kwamen we ineens erg veel andere motorreizigers tegen. We reisden al een aantal weken samen met Jan Gerben op de Harley uit 1943, maar met Dylan en Fiona uit Australie/Engeland en Chris en August uit de Verenigde Staten waren we ineens met 7 personen op 6 motoren. Grappig om te zien hoe iedereen zijn eigen manier van reizen heeft, van extreem georganiseerd tot ‘we zien wel wat er gebeurt’, maar ook erg leuk om ondanks de verschillen een tijdje met zoveel mensen samen te reizen.
In Potosí (op 4000 meter hoogte) hebben we een werkende zilver/tin/lood-mijn
en de bijbehorende verwerkingsfabriek bezocht
Ik denk dat in de helft vand de wereld alleen al het bezoeken van de mijn niet toegestaan zou zijn vanwege het gevaar en de ongezonde omgeving, laat staan om er te werken gedurende 10 uur per dag, 6 dagen per week, en dat dan voor 30 jaar. Ons bezoek was in de ochtend, omdat er dan minder (dynamiet-)explosies zijn en de lucht wat schoner is, zodat je kunt ademen en iets kunt zien. Maar zelfs dan is het ademen erg zwaar, en was ik na 1½ uur onder de grond mijn stem voor een dag kwijt.
De gewoonte is om tijdens het bezoek cadeau’s mee te nemen voor de mijnwerkers, alledaagse goederen zoals frisdrank, cocabladeren (wat ze de hele dag door kauwen) en dynamiet (slechts €2,- per staaf)
De ‘alcool potable’ (drinkbare alcohol van 96%) die ook te koop is op de mijnwerkersmarkt, werd door onze gids afgeraden als cadeau, omdat er zo al genoeg ongelukken gebeuren. Per jaar overlijden er 25 personen in de mijnen als gevolg van instortingen, explosies, giftige gassen, etc. En dat is ½% van de 5000 mensen die er in totaal werken. Dit is dus naast de mensen die buiten de mijnen overlijden als gevolg van het werken in de mijnen (bijvoorbeeld aan longaandoeningen), een aantal wat naar ik vrees vele malen hoger is.
De bizarre afsluiting van de mijnexcursie was het laten ontploffen van dynamiet, gewoon voor de lol (en dat was het inderdaad). Van de staven dynamiet, een ontsteking, wat aanvullend explosief materiaal (voor extra effect) en een plastic zak werd een bom gemaakt zoals ik ken uit de Donald Duck (behalve dat hij niet zwart was). Daarna werd hij aangestoken, konden we met de bom op de foto (ja, in deze volgorde)
en werd hij vervolgens 100 meter verderop in een gat met water gegooid, waarna het nog een halve minuut wachten was op de explosie
Na Potosí zijn we naar Uyuni gegaan, het vertrekpunt voor een 4-daagse off-road tocht naar de Salar de Uyuni (de zoutvlakte van Uyuni), Laguna Colorado (gekleurd meer), geisers, Aguas Calientes (warmwaterbronnen) en Laguna Verde (weer een groen meer), om uiteindelijk in Chili te eindigen. Dit alles bevindt zich op een hoogte van tussen de 3500 en 5000 meter. We waren voor deze tocht in het gezelschap van Jan Gerben (op de Harley) en Dylan en Fiona op een Kawasaki KLR.
De eerste dag hebben we bijna geheel doorgebracht op de zoutvlakte, die ongeveer 150 bij 200 kilometer groot is. Heel raar en heel erg mooi!!
En niet te bevatten dat deze vlakte, nu op 3600 meter hoogte, ooit de bodem van de zee was en dat daarom de diverse ‘eilanden’ in de zoutvlakte van koraal zijn.
Na een nacht in een zouthotel (inderdaad, een hotel met muren, tafels en bedden van zout)
zijn we zuidwaarts gegaan. En dit was echt een zware tocht, aangezien de beloofde ‘goede’ onverharde wegen voornamelijk uit zand en wasbord bestonden (en ondanks dat ik slechts twee keer gevallen ben, zonder fysieke schade en met slechts minieme materiele schade, weet ik nu zeker dat zand en ik nooit goede vrienden zullen worden)
en ook omdat de omgeving op die hoogte weliswaar erg mooi is, maar met de ijle lucht, de sterke zon en wind, en het gebrek aan water en vegetatie eenvoudigweg een vijandige omgeving is voor mensen.
Aangezien we veel minder opschoten dan verwacht, hebben we de eerste nacht gekampeerd op 3700 meter hoogte in een prachtige kloof met een beekje (tot zover ons voornemen om pas te kamperen als we wat afgedaald zouden zijn naar aangenamere temperaturen).
De tweede dag werd het nog erger toen aan het eind van de dag de Harley niet tegen de berg op kwam op een vrij steile en rotsachtige weg. Niet echt verrassend, aangezien de Harley ooit met slechts 20 PK de fabriek uit kwam rollen, en daar na 66 jaar en op 5000 meter waarschijnlijk nog een stuk of 5 van over zijn. Omhoog slepen was voor onze motoren te zwaar (aangezien ook die flink vermogen moesten inleveren op deze hoogte), en omhoog duwen was voor ons te zwaar, zodat wij de nacht langs de weg moesten doorbrengen op 4700 meter hoogte in de luwte van een aarden muurtje, en Jan Gerben 4 kilometer terug en iets lager. En daar zaten we flink te balen dat Jan Gerben het zover had gebracht maar nu toch terug moest keren, maar er was niets wat we er aan konden doen, behalve hem voorzien van voldoende water, eten en benzine. Totdat er twee uur later een auto in het donker de berg op kwam kruipen, met de alarmlichten aan, en met Jan Gerben op sleeptouw! De Boliviaanse toeristen in de auto hadden besloten om hem omhoog te slepen, omdat we blijkbaar langs een route stonden die ’s nachts druk gebruikt wordt voor het vervoeren van illegale personen en goederen, en daarom voor een enkel persoon te gevaarlijk. Als groep daarentegen zouden we waarschijnlijk wel met rust gelaten worden..... Fijn dank u wel, ik had ook prima zonder deze informatie gekund.....
Gedurende de nacht heeft onze alpacadeken uit Otavalo, Ecuador, ons heerlijk warmgehouden, en is dus blijkbaar echt van alpaca-wol. Pas de volgende morgen kregen we door hoe koud het was (geweest), toen niet alleen alle water bevroren bleek, maar ook het koffiefilter twee minuten na gebruik volledig bevroren was. En toen hadden we nog veel meer bewondering voor onze deken!!
De volgende morgen hebben we Jan Gerben een paar duwtjes gegeven om hem over de pas te helpen die toen nog maar een paar honderd meter weg was, maar daarna racete hij de rest van de dag op eigen kracht alle bergen op, inclusief de weg naar de douanepost op een fabrieksterrein 100 km voor de grens, op een hoogte van maar liefst 5020 meter. Gedurende de dag hebben we Laguna Colorado bekeken, de geisers geroken, de warmwaterbronnen gezien en zijn we langs Laguna Verde gereden
maar waren we vooral bezig om voor sluitingstijd de grens te bereiken om vervolgens direct 3000 meter af te kunnen dalen naar het eerste Chileense dorp, aangezien we geen van allen zin hadden in nog een nacht in de koude, winderige vijandige omgeving. En zo waren we precies op tijd bij de meest desolate grenspost die ik ooit heb gezien (1 kantoor en 1 huis op een winderige pas met de dichstbijzijnde buren op 30 kilometer afstand),
me afvragend wat deze arme man misdaan had om hier te belanden. En daarna gingen we omlaag, omlaag, omlaag totaan het Chileense dorp genaamd San Pedro de Atacama. En daar hadden we een heuse cultuurschok vanwege de vele hippe bars en restaurants in het dorp (zo hip hadden we ze uberhaupt op deze reis nog niet gezien), draadloos internet in elke bar, WC’s met over het toiletdeksel en de extra WC-rol een hoes van stof en kant, maar ook met idioot hoge prijzen, zoals $4,- voor een blikje bier en $5,- per kilo voor de was. Maar de biefstuk en de wijn die avond smaakten ons als nooit tevoren!!!
